تحلیل فاندامنتال چیست؟ آموزش تحلیل فاندامنتال به زبان ساده

تاریخ انتشار: ۳ خرداد, ۱۴۰۴

آیا قیمت فعلی یک دارایی، واقعا ارزش ذاتی آن را نشان می‌دهد؟ پاسخ این سؤال، کلید موفقیت در بازارهای مالی است، که توسط تحلیل فاندامنتال گشوده می‌شود.

تحلیل بنیادی، کهنه‌کارترین روش ارزیابی دارایی‌ها، در حقیقت یک رویکرد جامع و عمیق برای کشف ارزش واقعی و نهان هر چیز قابل‌معامله‌ای است؛ از سهام یک شرکت بزرگ و نرخ برابری ارزها تا قیمت کالاها و حتی ارزش ارزهای دیجیتال. سرمایه‌گذاران با تبدیل شدن به یک کارآگاه اقتصادی، تلاش می‌کنند تا با بررسی همه جانبه داده‌های مالی، اقتصادی، سیاسی و کیفی، تعیین کنند که آیا یک دارایی در حال حاضر گران است یا ارزان؛ این فرآیند، فرصت‌های طلایی خرید در زمان‌های کم‌ارزشی یا فرصت‌های فروش در زمان‌های بیش‌ارزشی را آشکار می‌سازد و برای دستیابی به این ارزش ذاتی، تحلیل به دو بال قدرتمند کمی یعنی بررسی اعداد و گزارش‌های مالی و کیفی یعنی ارزیابی مدیریت، برند و مزیت رقابتی، متکی است.

بیشتر بخوانید: تحلیل سنتیمنت

تحلیل فاندامنتال چیست؟

تحلیل فاندامنتال (Fundamental Analysis) روشی برای ارزیابی ارزش ذاتی یک دارایی مانند سهام، ارز یا کالا است، که با هدف کشف اختلاف بین ارزش واقعی و قیمت بازاری آن انجام می‌شود. این روش علمی، با بررسی جامع و دقیق عوامل کلان اقتصادی مانند نرخ تورم و تولید ناخالص داخلی، عوامل صنعتی مانند مزیت رقابتی و سهم بازار و عوامل خرد مالی مانند صورت‌های مالی، درآمد، سودآوری و جریان نقدی، یک تصویر کامل از سلامت و آینده مالی دارایی ترسیم می‌کند. تحلیل فاندامنتال شامل دو بعد کمی یعنی داده‌های عددی و کیفی یعنی مدیریت، برند و چشم‌انداز است و به سرمایه‌گذار کمک می‌کند، تا فرصت‌های سرمایه‌گذاری را شناسایی کرده و تصمیمات مبتنی بر ارزش را اتخاذ نماید.

رویکردهای تحلیل فاندامنتال

تحلیلگران بنیادی از دو رویکرد اصلی برای غربالگری و انتخاب دارایی‌ها استفاده می‌کنند، که ترتیب بررسی عوامل اقتصادی، صنعتی و شرکتی را مشخص می‌کند:

رویکرد پایین به بالا (Bottom-up)

در این رویکرد، تحلیلگر کار خود را مستقیما با تمرکز بر جزئیات خرد شرکت‌های خاص آغاز می‌کند. هدف اصلی این است که، شرکت‌هایی با مدیریت قوی، مزیت رقابتی پایدار و ساختار مالی عالی پیدا شوند، صرف‌نظر از اینکه کل صنعت یا اقتصاد کلان در چه وضعیتی قرار دارند. تحلیلگر فرض می‌کند که یک شرکت بزرگ، حتی در یک اقتصاد راکد، می‌تواند عملکردی بهتر از میانگین داشته‌باشد. تمرکز اصلی بر صورت‌های مالی، مدل کسب‌وکار، و تیم مدیریت شرکت است.

رویکرد بالا به پایین (Top-down)

این رویکرد با یک دید کلان و جامع آغاز می‌شود و به‌تدریج به سمت جزئیات حرکت می‌کند. این روش سه مرحله اساسی دارد:
تحلیل عوامل کلان اقتصادی: در ابتدا، تحلیلگر وضعیت کلی اقتصادهای بزرگ یا بازارهای هدف را بررسی می‌کند. این شامل ارزیابی عواملی مانند تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، نرخ بهره، و سیاست‌های پولی و مالی دولت‌ها است.
تحلیل صنایع (Sector Analysis): در مرحله بعد، بر اساس چشم‌انداز اقتصاد کلان، تحلیلگر جذاب‌ترین صنایع را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند. برای مثال، اگر انتظار رشد اقتصادی وجود دارد، ممکن است صنایع چرخه‌ای مانند خودروسازی یا ساخت‌وساز جذاب باشند.
تحلیل شرکت‌ها (Company Analysis): در نهایت، تحلیلگر به‌سراغ شرکت‌های درون صنعت منتخب می‌رود و با استفاده از داده‌های کمی و کیفی، بهترین و مستعدترین شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری را مشخص می‌کند. این رویکرد برای کسانی که می‌خواهند از روندهای بزرگ اقتصادی بهره ببرند، کاربردی‌تر است.

نحوه عملکرد تحلیل فاندامنتال (Fundamental Analysis)

تحلیل فاندامنتال فرآیندی است برای ارزیابی ارزش واقعی (intrinsic value) یک دارایی، معمولاً یک شرکت، از طریق بررسی داده‌های مالی و عوامل اقتصادی مؤثر بر آن. هدف نهایی این تحلیل، مقایسه ارزش واقعی با قیمت فعلی بازار است تا مشخص شود آیا دارایی بیش‌ارزش‌گذاری شده (overvalued) یا کمتر از ارزش واقعی قیمت‌گذاری شده (undervalued) است.

مراحل کلیدی تحلیل فاندامنتال به شرح زیر است:

بیشتر بخوانید: تحلیل تکنیکال

فارکس چیست و چگونه کار می‌کند؟

1. بررسی صورت‌های مالی شرکت

تحلیلگر ابتدا به اسناد مالی اصلی شرکت مانند ترازنامه (Balance Sheet)، صورت سود و زیان (Income Statement) و صورت جریان نقدی (Cash Flow Statement) نگاه می‌کند تا وضعیت مالی و عملکرد شرکت را ارزیابی کند.

تحلیل‌گر داده‌های حسابداری شرکت را بررسی می‌کند تا ببیند چقدر درآمد داشته و چطور هزینه کرده است.

2. محاسبه نسبت‌های مالی مهم

نسبت‌هایی مانند P/E (نسبت قیمت به درآمد)، ROE (بازده حقوق صاحبان سهام) و Debt-to-Equity (نسبت بدهی به سرمایه) بررسی می‌شوند تا کارایی، سودآوری و ریسک شرکت تحلیل شود. با این نسبت‌ها می‌توان فهمید شرکت چقدر خوب سود می‌دهد و چقدر بدهکار است.

3. تحلیل شرایط اقتصادی کلان

عوامل گسترده‌تری مثل نرخ بهره، تورم، وضعیت اقتصادی کشور و سیاست‌های دولت بررسی می‌شوند، چون می‌توانند بر عملکرد شرکت تأثیرگذار باشند. در واقع با این تحلیل محیط کلی اقتصاد بررسی می‌شود تا مشخص شود شرایط بیرونی به نفع شرکت است یا خیر.

بیشتر بخوانید: ساده ترین استراتژی فارکس

4. مقایسه ارزش واقعی با قیمت بازار

وقتی ارزش ذاتی تخمین زده شد، با قیمت فعلی سهم در بازار مقایسه می‌شود. اگر قیمت پایین‌تر باشد، سهم ارزنده تلقی می‌شود و بالعکس. اگر بازار قیمت کمتری نسبت به ارزش واقعی بدهد، زمان خرید است.

5. تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری

بر اساس این تحلیل، سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد که سهام را بخرد، نگه دارد یا بفروشد.

اجزای اصلی تحلیل فاندامنتال

تحلیل فاندامنتال یا بنیادی را می‌توان به چهار بخش اصلی تقسیم کرد که هرکدام نقش مهمی در ارزیابی ارزش ذاتی یک دارایی ایفا می‌کنند. این اجزا به تحلیل‌گر کمک می‌کنند تا با نگاهی جامع، تصمیمات سرمایه‌گذاری مبتنی بر واقعیت‌های اقتصادی، صنعتی و مالی اتخاذ کند.

بیشتر بخوانید: پیش بینی ارز دیجیتال با هوش مصنوعی

1. تحلیل اقتصادی (Economic Analysis):

در نخستین گام، تحلیل‌گر شرایط اقتصاد کلان را بررسی می‌کند. شاخص‌هایی همچون نرخ بهره، تورم، تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ بیکاری و سیاست‌های پولی و مالی از جمله متغیرهای کلیدی در این بخش هستند. این عوامل بر هزینه‌های مصرف‌کننده، سرمایه‌گذاری بنگاه‌ها و در نهایت بر روند کلی بازارهای مالی اثرگذارند. درک درست از این شرایط، پایه‌ای برای تحلیل دقیق‌تر صنایع و شرکت‌ها فراهم می‌کند.

2. تحلیل صنعت (Industry Analysis):

در مرحله دوم، تمرکز تحلیل‌گر بر ارزیابی ساختار و پویایی‌های صنعت موردنظر است. موضوعاتی مانند شدت رقابت، موانع ورود به بازار، چرخه عمر صنعت (از مرحله رشد تا بلوغ یا افول)، تغییرات فناورانه، و وضعیت عرضه و تقاضا، از جمله عواملی هستند که بررسی می‌شوند. تحلیل صنعت کمک می‌کند تا جایگاه رقابتی شرکت‌ها و چشم‌انداز فعالیت آن‌ها در آینده بهتر درک شود.

بیشتر بخوانید: بهترین استراتژی ترید

3. تحلیل شرکت (Company Analysis):

در این بخش، تحلیل‌گر به بررسی دقیق عملکرد مالی و عملیاتی یک شرکت خاص می‌پردازد. اطلاعات کلیدی از صورت‌های مالی نظیر ترازنامه، صورت سود و زیان، و صورت جریان وجوه نقد استخراج می‌شود. همچنین، نسبت‌های مالی مهمی از جمله نسبت قیمت به درآمد (P/E)، بازده حقوق صاحبان سهام (ROE)، و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (Debt-to-Equity) برای سنجش سودآوری، کارایی و ریسک شرکت به‌کار می‌روند. این تحلیل، تصویری از سلامت مالی و قدرت سودسازی شرکت ارائه می‌دهد.

درباره تحلیل چارت با هوش مصنوعی بیشتر بخوانید

4. تحلیل کیفی (Qualitative Analysis):

علاوه بر داده‌های کمی، عوامل کیفی نیز در تحلیل بنیادی نقش مؤثری دارند. تحلیل کیفی به ارزیابی ویژگی‌هایی مانند توانمندی تیم مدیریتی، شهرت برند، مزیت رقابتی پایدار، فرهنگ سازمانی و برنامه‌های استراتژیک شرکت اختصاص دارد. با وجود آن‌که این عوامل به‌راحتی قابل اندازه‌گیری نیستند، اما نقشی حیاتی در شکل‌گیری عملکرد بلندمدت و پایداری شرکت دارند.

در مجموع، تحلیل فاندامنتال با ترکیب این چهار بعد، دیدی جامع و واقع‌گرایانه از وضعیت یک دارایی یا شرکت ارائه می‌دهد و سرمایه‌گذاران را در اتخاذ تصمیمات منطقی و آگاهانه یاری می‌کند.

بیشتر بخوانید: انواع استراتژی معاملاتی فارکس

کاربرد صورت‌های مالی در تحلیل بنیادی چیست؟

یکی از ارکان اصلی تحلیل فاندامنتال، تحلیل صورت‌های مالی است که به ارزیابی وضعیت مالی، سودآوری و نقدینگی شرکت‌ها کمک می‌کند. این تحلیل به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران اهمیت دارد، زیرا با استفاده از آن می‌توانند تصمیمات بهتری در خصوص خرید یا فروش سهام یا سایر دارایی‌های مالی اتخاذ کنند. صورت‌های مالی اصلی که در این تحلیل استفاده می‌شوند، عبارتند از: ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد.

درباره تحلیل تکنیکال با هوش مصنوعی بیشتر بخوانید

1. ترازنامه (Balance Sheet):

ترازنامه مانند یک عکس فوری از وضعیت مالی یک شرکت در یک تاریخ مشخص است. این صورت مالی بر اساس معادله اصلی حسابداری تنظیم می‌شود: دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام. در سمت چپ، دارایی‌ها یعنی آنچه شرکت مالک آن است؛ مانند پول نقد، ساختمان، و تجهیزات نمایش داده می‌شود. در سمت راست، نشان می‌دهد که شرکت این دارایی‌ها را چگونه تامین مالی کرده‌است، که از دو طریق ممکن است: بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام یعنی آنچه به مالکان شرکت تعلق دارد؛ مانند سرمایه‌گذاری اولیه و سود انباشته.

ترازنامه ابزاری حیاتی برای درک ساختار مالی شرکت است. با نگاه به آن، می‌توان فهمید که شرکت چقدر نقدینگی دارد، چقدر به دیگران بدهکار است، و سهم مالکان چقدر است. این گزارش به تحلیلگران و مدیران کمک می‌کند، تا توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌ها و همچنین نحوه تامین مالی دارایی‌ها مثل استفاده بیشتر از بدهی یا سرمایه سهامداران را، ارزیابی کنند.

بیشتر بخوانید: انواع استراتژی معاملاتی پرایس اکشن

2. صورت سود و زیان (Income Statement):

صورت سود و زیان مانند یک فیلم کوتاه است، که عملکرد مالی شرکت را در طول یک دوره زمانی مثل یک سال یا یک فصل نشان می‌دهد. هدف اصلی این صورت مالی، اندازه‌گیری و گزارش سودآوری شرکت است. این گزارش با درآمدها یعنی فروش کالا یا خدمات، شروع می‌شود، سپس بهای تمام‌شده کالای فروش رفته و هزینه‌های عملیاتی مانند حقوق و اجاره از آن کسر می‌گردد تا در نهایت به سود خالص برسد.

سود خالص، که نتیجه نهایی این صورت مالی است، نشان می‌دهد که آیا شرکت در طول دوره مورد نظر، درآمد بیشتری نسبت به هزینه‌های خود کسب کرده‌است یا خیر. این صورت مالی برای ارزیابی کارایی و عملکرد شرکت حیاتی است. سرمایه‌گذاران از آن برای پیش‌بینی رشد آتی درآمدها و مدیران برای کنترل هزینه‌ها و قیمت‌گذاری محصولات استفاده می‌کنند.

بیتشر بخوانید: جدول همبستگی جفت ارزها در فارکس

3. صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement):

صورت جریان وجوه نقد نشان می‌دهد که، تمام پول نقد شرکت در طول یک دوره مالی از کجا آمده‌ و به کجا رفته‌ست. این گزارش برخلاف صورت سود و زیان که از روش تعهدی استفاده می‌کند، تنها بر معاملات نقدی واقعی تمرکز دارد و به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود: فعالیت‌های عملیاتی، فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، و فعالیت‌های تامین مالی. این تفکیک به ما می‌گوید که شرکت پول نقد را در کدام بخش اصلی فعالیت خود تولید یا مصرف کرده‌است.
این صورت مالی تصویری بسیار مهم از سلامت نقدینگی شرکت ارائه می‌دهد. سود خالص بالا لزوما به‌معنای نقدینگی خوب نیست، زیرا ممکن است بخش زیادی از درآمدها هنوز به‌صورت نقد دریافت نشده‌باشد. بنابراین، صورت جریان وجوه نقد به ما می‌گوید که آیا شرکت به اندازه کافی پول نقد از فعالیت‌های اصلی خود تولید می‌کند تا بتواند بدهی‌ها را پرداخت کند، سرمایه‌گذاری‌های جدید انجام دهد و به سهامداران سود بپردازد.

سود و زیان جامع (Statement of Comprehensive Income)

صورت سود و زیان جامع گزارشی است که نشان می‌دهد، کل ثروت یا دارایی خالص یک شرکت در طول دوره چقدر افزایش یا کاهش‌یافته است، نه فقط سود عملیاتی عادی آن. این صورت مالی، علاوه‌بر سود خالص که در صورت سود و زیان معمولی گزارش می‌شود، شامل اقلام دیگری از درآمد و هزینه است، که به آن‌ها سایر درآمدها و هزینه‌های جامع می‌گویند. این اقلام معمولا درآمدها یا زیان‌هایی هستند، که هنوز به‌صورت قطعی تحقق نیافته‌اند. اقلام OCI مهم هستند زیرا مستقیما سود یا زیان عملیات روزانه شرکت نیستند، اما بر ارزش کل شرکت و حقوق صاحبان سهام تاثیر می‌گذارند. یک مثال رایج، افزایش یا کاهش ارزش برخی سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت است، که شرکت قصد فروش فوری آن‌ها را ندارد. فرض کنید ارزش سهام شرکتی که شما خریده‌اید، بالا رفته است؛ این افزایش ارزش در سود و زیان جامع گزارش می‌شود، تا تصویری کامل از تمام تغییرات در ثروت شرکت به سهامداران داده شود.

صورت سود و زیان تلفیقی (consolidated Income Statement)

صورت سود و زیان تلفیقی زمانی تهیه می‌شود، که یک شرکت مادر، شرکت‌های کوچک‌تر فرعی را کنترل می‌کند. هدف این است که عملکرد مالی کل گروه شرکت‌ها، فارغ از مرزهای حقوقی مجزای آن‌ها، به‌عنوان یک واحد اقتصادی واحد گزارش شود. به‌عبارت ساده‌تر، این صورت مالی به‌جای گزارش جداگانه سود هر شرکت، تمام درآمدها و هزینه‌های شرکت مادر و فرعی‌هایش را با هم ترکیب می‌کند، تا تصویر بزرگی از قدرت درآمدزایی کل گروه ارائه دهد. برای تهیه این گزارش، حسابداران درآمدها و هزینه‌های تمامی شرکت‌های گروه را جمع می‌زنند. نکته بسیار مهم این است که، تمام معاملات بین این شرکت‌ها حذف می‌شود؛ زیرا از دیدگاه گروه واحد، این معاملات صرفا جابجایی پول یا کالا درون خانه است و درآمد واقعی برای گروه محسوب نمی‌شود. در نهایت، سهم سود یا زیان متعلق به سهامداران غیرکنترل‌کننده (اقلیت) هم، مشخص می‌شود تا سود نهایی متعلق به سهامداران شرکت مادر به‌دست آید.

سایت کدال اولین گام برای یادگیری تحلیل فاندامنتال

استفاده از سایت کدال (سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران) اولین و ضروری‌ترین گام برای یادگیری تحلیل فاندامنتال در بازار سرمایه ایران است، زیرا این سامانه مرجع رسمی و قانونی برای انتشار تمام صورت‌های مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، و صورت جریان وجوه نقد، گزارش‌های هیئت مدیره، گزارش‌های فعالیت ماهانه، و تصمیمات مجامع عمومی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است؛ بنابراین، تحلیلگر بنیادی برای بررسی عملکرد، سودآوری، وضعیت بدهی‌ها و دارایی‌های یک شرکت، باید به‌طور مستمر و مستقیم به این منبع اصلی داده‌های خام مالی مراجعه کند، تا بتواند ارزش واقعی شرکت را تخمین بزند.

بررسی نسبتهای مالی در تحلیل بنیادی

از دیگر موارد مهم در تحلیل بنیادی، بررسی نسبت‌های مالی است که عملکرد و وضعیت واقعی شرکت‌‌ها را نشان می‌دهد. این نسبت‌ها با استفاده از اطلاعات صورت‌های مالی (مثل ترازنامه و صورت سود و زیان)، به سرمایه‌گذار کمک می‌کنند تا میزان سودآوری، کارایی عملیاتی، ریسک مالی و ارزش‌گذاری یک شرکت را تحلیل کند.

در ادامه به معرفی چهار نسبت مالی پرکاربرد و کلیدی در تحلیل فاندامنتال می‌پردازیم:

1. نسبت قیمت به درآمد (P/E - Price to Earnings)

فرمول: قیمت هر سهم ÷ سود هر سهم (EPS)
کاربرد: این نسبت نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران حاضرند چه مقدار پول برای یک واحد سود شرکت پرداخت کنند.
P/E بالا: ممکن است نشان‌دهنده‌ی انتظار بازار برای رشد آینده‌ی شرکت باشد یا اینکه سهم بیش از ارزش واقعی قیمت‌گذاری شده است.
P/E پایین: می‌تواند نشانه‌ای از undervalued بودن سهم یا مشکلات بنیادی شرکت باشد.

2. نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/B - Price to Book)

فرمول: قیمت هر سهم ÷ ارزش دفتری هر سهم
کاربرد: این نسبت مقایسه‌ای است بین ارزش بازار سهام و ارزش دفتری آن.
اگر P/B کمتر از ۱ باشد، ممکن است سهم پایین‌تر از ارزش واقعی‌اش قیمت‌گذاری شده باشد.
P/B بالا معمولاً در شرکت‌هایی با دارایی‌های نامشهود قوی (مثل برند یافناوری) دیده می‌شود.

3. بازده حقوق صاحبان سهام (ROE - Return on Equity)

فرمول: سود خالص ÷ حقوق صاحبان سهام
کاربرد: این نسبت نشان می‌دهد شرکت چه‌قدر از سرمایه‌ی سهام‌داران برای ایجاد سود استفاده کرده است.
ROE بالا: به معنی مدیریت مؤثرتر و سودآوری بالاتر است.
ROE پایین: ممکن است نشانه ضعف در بهره‌وری یا ساختار سرمایه باشد.

4. نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (D/E - Debt to Equity)

فرمول: کل بدهی ÷ حقوق صاحبان سهام
کاربرد: این نسبت سطح اتکای شرکت به منابع مالی قرضی را نشان می‌دهد.
D/E بالا: نشان‌دهنده ریسک مالی بیشتر است، چون شرکت بدهیزیادی دارد.
D/E پایین: یعنی شرکت بیشتر با سرمایه‌ سهام‌داران فعالیتمی‌کند و محافظه‌کارانه‌تر است.

تحلیل صنعت و رقابت در بازار (بر اساس مدل پنج نیروی پورتر)

مدل پنج نیروی رقابتی پورتر (Porter’s Five Forces) یکی از ابزارهای کلیدی در تحلیل صنعت در چارچوب تحلیل بنیادی است. این ابزار نخستین‌بار توسط مایکل پورتر، استاد دانشکده کسب‌وکار هاروارد، در سال ۱۹۷۹ معرفی شد. این مدل به بررسی ساختار رقابتی یک صنعت می‌پردازد و عوامل مؤثر بر سودآوری بلندمدت شرکت‌ها را تحلیل می‌کند. تحلیل این نیروها به سرمایه‌گذاران و مدیران کمک می‌کند تا جذابیت اقتصادی یک صنعت را ارزیابی کرده و موقعیت رقابتی شرکت‌ها را بهتر درک کنند.

پنج نیروی اصلی مدل پنج نیروی پورتر به شرح زیر است:

1. شدت رقابت بین رقبای موجود (Competitive Rivalry)

میزان رقابت میان شرکت‌های فعال در یک صنعت. هرچه رقابت شدیدتر باشد، فشار بر قیمت و سودآوری بیشتر خواهد بود.

2. تهدید ورود رقبای جدید (Threat of New Entrants)

میزان سهولت یا دشواری ورود شرکت‌های جدید به بازار. صنایع با موانع ورود پایین، در معرض تهدید بیشتری از سوی تازه‌واردان قرار دارند.

3. تهدید محصولات یا خدمات جایگزین (Threat of Substitutes)

وجود کالاها یا خدماتی که می‌توانند جایگزین محصولات صنعت شوند و باعث کاهش تقاضا و محدود شدن قیمت‌ها گردند.

4. قدرت چانه‌زنی خریداران (Bargaining Power of Buyers)

توانایی مشتریان در تأثیرگذاری بر قیمت، کیفیت یا شرایط فروش. هرچه این قدرت بیشتر باشد، حاشیه سود شرکت‌ها کمتر خواهد شد.

5. قدرت چانه‌زنی تأمین‌کنندگان (Bargaining Power of Suppliers)

میزان نفوذ تأمین‌کنندگان در تعیین قیمت و شرایط تأمین منابع اولیه. قدرت بالای تأمین‌کنندگان می‌تواند هزینه‌های شرکت را افزایش دهد.

عوامل کلان اقتصادی مؤثر بر تحلیل فاندامنتال

عوامل کلان اقتصادی تأثیرات عمده‌ای بر تحلیل بنیادی دارند. برخی از این عوامل عبارتند از:

1. رشد اقتصادی (GDP)

تولید ناخالص داخلی (GDP) به‌عنوان یک شاخص اصلی برای اندازه‌گیری رشد و سلامت اقتصادی کشورها شناخته می‌شود. رشد مثبت GDP معمولاً نشان‌دهنده رونق اقتصادی است که می‌تواند بر بازارهای مالی تأثیر مثبت بگذارد و به تحلیل بنیادی کمک کند.

2. نرخ بهره

نرخ بهره تعیین‌کننده هزینه تأمین مالی است. افزایش نرخ بهره منجر به افزایش هزینه‌های وام‌گیری و کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری می‌شود. این موضوع ممکن است بر قیمت سهام و سایر دارایی‌ها تأثیر منفی بگذارد و باید در تحلیل بنیادی مدنظر قرار گیرد.

3. نرخ بیکاری

نرخ بیکاری یکی از شاخص‌های مهم وضعیت بازار کار است. افزایش بیکاری می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان باشد، که در نتیجه ممکن است بر درآمد شرکت‌ها تأثیر منفی بگذارد و بر تحلیل بنیادی شرکت‌ها تأثیرگذار باشد.

4. تورم

تورم بالا می‌تواند موجب افزایش هزینه‌ها و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان شود. همچنین، تورم بالا ممکن است بانک‌های مرکزی را به اتخاذ سیاست‌های انقباضی مانند افزایش نرخ بهره وادار کند، که به نوبه خود تأثیر منفی بر بازارهای مالی دارد.

5. سیاست‌های مالی و پولی

تصمیمات اتخاذ شده توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی، از جمله برنامه‌های حمایتی مالی، سیاست‌های مالیاتی و سیاست‌های پولی (چاپ پول و یا کاهش نرخ بهره)، می‌توانند تأثیرات عمده‌ای بر اقتصاد و بازارهای مالی داشته باشند.

6. تعادل تجاری و حساب جاری

کسری یا مازاد تجاری یکی از عوامل تأثیرگذار بر تقاضای ارز و در نتیجه نرخ ارز است. کشورهای با کسری تجاری بالا ممکن است با ضعف ارزی مواجه شوند که این امر می‌تواند بر بازارهای مالی تأثیر منفی بگذارد.

7. قیمت‌های جهانی منابع طبیعی

قیمت کالاهایی نظیر نفت، طلا و دیگر منابع طبیعی تأثیر زیادی بر کشورهای صادرکننده این منابع دارد. تغییرات در این قیمت‌ها می‌تواند بر رشد اقتصادی و ارزش ارز کشورها تأثیرگذار باشد.

8. رویدادهای ژئوپولیتیک

بحران‌های سیاسی، جنگ‌ها و تحریم‌ها می‌توانند به‌طور قابل توجهی بر بازارهای مالی تأثیر بگذارند و موجب نوسانات شدید در آن‌ها شوند.

9. انتظارات و پیش‌بینی‌های بازار

پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های اقتصادی که توسط کارشناسان ارائه می‌شود، می‌تواند بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تأثیرگذار باشد. این پیش‌بینی‌ها معمولاً بر اساس داده‌های اقتصادی، روندهای جهانی و تحلیل‌های فنی شکل می‌گیرند.

ارزش‌گذاری سهام: مدل‌ها و روش‌ها

ارزش‌گذاری سهام یکی دیگر از نکات کلیدی در تحلیل بنیادی است که از ابزارها و روش‌های مختلفی برای انجام آن استفاده می‌شود. در این راستا، مدل‌هایی نظیر مدل تنزیل جریان نقدی (DCF)، ارزش ذاتی و مقایسه نسبی کاربرد دارند.

1. مدل DCF (تنزیل جریان نقدی)

مدل تنزیل جریان نقدی (Discounted Cash Flow) یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین روش‌های ارزش‌گذاری در تحلیل بنیادی است. در این مدل، جریان‌های نقدی آزاد پیش‌بینی‌شده برای یک شرکت در آینده، به ارزش حال تنزیل می‌شوند. این فرآیند به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزش واقعی یک دارایی را بر اساس عملکرد مالی پیش‌بینی‌شده آن تعیین کنند.

مدل DCF به‌ویژه برای شرکت‌هایی با جریان‌های نقدی پایدار و قابل پیش‌بینی مناسب است. مهم‌ترین عنصر در استفاده از این مدل، پیش‌بینی دقیق جریان‌های نقدی و همچنین تعیین نرخ تنزیل است که معمولاً برابر با هزینه سرمایه یا نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.

2. ارزش ذاتی (Intrinsic Value)

ارزش ذاتی یک دارایی، به‌ویژه سهام یک شرکت، به معنای ارزش واقعی آن دارایی است که بر اساس تحلیل‌های بنیادی و اقتصادی محاسبه می‌شود. این مدل بر خلاف روش‌های بازارمحور، به‌دنبال تعیین ارزش واقعی دارایی است، نه صرفاً قیمت آن در بازار.

محاسبه ارزش ذاتی معمولاً از طریق مدل‌های مختلفی نظیر مدل DCF یا دیگر ابزارهای تحلیل بنیادی صورت می‌گیرد. در این روش، هدف این است که ارزش واقعی دارایی، صرف‌نظر از قیمت فعلی بازار، به‌دست آید. این مدل می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا دارایی‌هایی که به‌طور بالقوه undervalued (کم‌ارزش‌تر از آنچه که هستند) هستند را شناسایی کنند.

3. مقایسه نسبی (Relative Valuation)

مقایسه نسبی یکی دیگر از روش‌های رایج در ارزش‌گذاری است که در آن، ارزش سهام یک شرکت با مقایسه آن با سایر شرکت‌های مشابه در صنعت یا بازار تعیین می‌شود. در این روش، از نسبت‌های مالی مختلف مانند P/E(نسبت قیمت به درآمد)، P/B (نسبت قیمت به ارزش دفتری) و EV/EBITDA استفاده می‌شود.

این مدل به‌ویژه زمانی کاربرد دارد که شرکت‌های مشابه در یک صنعت خاص وجود دارند و می‌توان با مقایسه نسبت‌های مالی آنها به تحلیل دقیق‌تری از قیمت سهام رسید. در این روش، فرض بر این است که بازار اطلاعات مشابهی را برای شرکت‌های مشابه در نظر می‌گیرد و بنابراین این مقایسه‌ها می‌تواند معیار مناسبی برای ارزش‌گذاری باشد.

اگر به دنبال آشنایی با شیوه‌های نوین معامله‌گری هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله سوشال تریدینگ را بخوانید.

مزایا و معایب تحلیل فاندامنتال

مزایای تحلیل فاندامنتال شامل تعیین ارزش ذاتی سهام برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و فراهم آوردن یک بینش عمیق از سلامت مالی و پتانسیل رشد شرکت است، که ریسک معاملات احساسی را کاهش می‌دهد. با این حال، معایب اصلی آن زمان‌بر و تخصصی بودن فرآیند تحلیل، و عدم تعیین زمان دقیق برای ورود یا خروج از بازار است، که نیاز به ترکیب آن با تحلیل تکنیکال دارد.

مزایای تحلیل بنیادی

مزیت اصلی تحلیل بنیادی، توانایی آن در تعیین ارزش ذاتی یک سهم یا دارایی است. این روش به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد تا تشخیص دهد که آیا، قیمت فعلی بازار کمتر از ارزش واقعی آن دارایی است، یا بیشتر است. این رویکرد به‌ویژه برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب است، زیرا در بلندمدت، قیمت بازار تمایل دارد به‌سمت ارزش‌ذاتی حرکت کند و تحلیل‌گر مطمئن است، که سرمایه‌گذاری او بر اساس داده‌های مالی و اقتصادی محکم و واقعی انجام شده‌است. تحلیل فاندامنتال یک بینش عمیق و جامع از کسب‌وکار، صنعت و محیط کلان اقتصادی به سرمایه‌گذار می‌دهد. با بررسی صورت‌های مالی، مدل کسب‌وکار، تیم مدیریتی، مزیت رقابتی، و وضعیت صنعت، سرمایه‌گذار ریسک‌ها و پتانسیل‌های رشد شرکت را بهتر درک می‌کند. این درک عمیق، باعث کاهش ریسک احساسی در معاملات می‌شود و به فرد کمک می‌کند، تا در زمان نوسانات بازار یا اخبار منفی کوتاه‌مدت، از تصمیمات عجولانه دوری کند و به استراتژی بلندمدت خود وفادار بماند.

معایب تحلیل فاندامنتال

اصلی‌ترین محدودیت تحلیل فاندامنتال، بلندمدت بودن آن است و زمان دقیق ورود و خروج از سهم را مشخص نمی‌کند. تحلیل بنیادی ارزش واقعی را می‌گوید، اما نمی‌گوید که بازار چه زمانی این ارزش را تشخیص داده و قیمت را تعدیل می‌کند. این امر می‌تواند باعث شود که سرمایه‌گذار بنیادی، پس از ماه‌ها یا حتی سال‌ها صبر، نتواند به موقع از نوسانات کوتاه‌مدت یا میان‌مدت برای کسب سود استفاده کند. به همین دلیل، اغلب توصیه می‌شود که برای تعیین بهترین زمان معامله، تحلیل بنیادی با تحلیل تکنیکال ترکیب شود. تحلیل بنیادی یک فرایند بسیار زمان‌بر و تخصصی است. برای انجام تحلیل دقیق، نیاز به جمع‌آوری و تفسیر حجم زیادی از داده‌ها شامل صورت‌های مالی، گزارش‌های فصلی و سالانه، اخبار اقتصادی کلان، و اطلاعات صنعت وجود دارد. همچنین، تخمین ارزش ذاتی نیازمند استفاده از مدل‌های مالی پیچیده است، که بسته به نوع صنعت و شرایط شرکت متفاوت بوده و ممکن است با خطای تحلیل‌گر همراه باشد. علاوه‌بر این، این تحلیل تا حد زیادی وابسته به صحت داده‌های مالی منتشر شده توسط خود شرکت‌ها است.

تحلیل تکنیکال بهتر است یا تحلیل فاندامنتال؟

هیچ‌کدام از روش‌های تحلیل تکنیکال یا فاندامنتال به‌تنهایی بهتر نیستند؛ بلکه کامل‌کننده یکدیگر هستند و انتخاب هر یک به هدف و افق زمانی سرمایه‌گذار بستگی دارد. تحلیل فاندامنتال با بررسی عوامل اقتصادی و مالی، به شما کمک می‌کند تا ارزش ذاتی یک دارایی را کشف کنید (یعنی چه چیزی بخرید) و برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت که بر رشد شرکت متمرکز است، مناسب است. در مقابل، تحلیل تکنیکال با بررسی نمودارها و حجم معاملات گذشته، به شما کمک می‌کند تا زمان دقیق ورود و خروج از معامله را تعیین کنید (یعنی چه زمانی بخرید) و برای معاملات کوتاه‌مدت و نوسان‌گیری کارآمد است. موفق‌ترین سرمایه‌گذاران اغلب از ترکیب این دو روش استفاده می‌کنند: فاندامنتال برای انتخاب سهم‌های باکیفیت و تکنیکال برای بهینه‌سازی نقاط خرید و فروش.

برای ترکیب بینش بنیادی با فناوری‌های نوین و افزایش دقت تصمیم‌گیری‌های معاملاتی، پیشنهاد می‌شود با کاربرد تحلیل تکنیکال با هوش مصنوعی نیز آشنا شوید.

جمع‌بندی

تحلیل فاندامنتال یکی از مهم‌ترین و پایه‌ای‌ترین روش‌ها برای ارزیابی ارزش واقعی دارایی‌ها، به‌ویژه سهام شرکت‌هاست. این نوع تحلیل با تکیه بر بررسی داده‌های مالی، اقتصادی و عوامل بنیادین مؤثر بر عملکرد یک شرکت، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیماتی آگاهانه و مبتنی بر واقعیت‌های اقتصادی اتخاذ کنند.

تحلیل فاندامنتال با استفاده از ابزارهایی مانند بررسی صورت‌های مالی، نسبت‌های مالی، چشم‌اندازهای صنعت و شرایط کلان اقتصادی، تلاش می‌کند تا ارزش ذاتی یک دارایی را برآورد کرده و آن را با قیمت فعلی بازار مقایسه کند. اگرچه این تحلیل بیشتر برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مناسب است، اما شناخت دقیق وضعیت مالی شرکت‌ها و درک تأثیر عوامل خارجی بر آن‌ها می‌تواند برای همه سرمایه‌گذاران مفید باشد. از سوی دیگر، تحلیل فاندامنتال با وجود مزایای گسترده‌ای که دارد، نیازمند صرف زمان، دسترسی به داده‌های دقیق و دانش تحلیلی عمیق است و در مواجهه با نوسانات کوتاه‌مدت بازار ممکن است پاسخ‌گو نباشد. با این حال، برای کسانی که به‌دنبال درک واقعی از ارزش دارایی‌ها هستند، تحلیل بنیادی ابزاری قدرتمند و ضروری به شمار می‌رود که در کنار سایر روش‌ها می‌تواند مبنایی محکم برای تصمیم‌گیری‌های مالی فراهم آورد.