درک رابطه طلا و دلار برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال تصمیم‌گیری هوشمندانه هستند، اهمیت زیادی دارد. اما در همین ابتدا باید بگوییم برخلاف آنچه که در ایران می‌بینید، رابطه قیمت طلا و نرخ دلار در دنیا معکوس است. اما شاید برای شما هم سوال باشد که چرا این دو با همدیگر رابطه معکوس دارند و آیا این رابطه متضاد همیشه ثابت است؟ رابطه قیمت طلا و دلار در ایران چگونه است؟ از چه زمانی این رابطه شکل گرفت؟ در ادامه با وینگو مارکت همراه باشید تا به همه این سوالات پاسخ کامل ارائه دهیم.
عوامل موثر بر رابطه قیمت دلار و طلا
بعد از جنگ جهانی دوم دلار به عنوان تنها ارز در دنیا معرفی شد و همه کشورها نیز ارز خود را به طلا یا دلار تبدیل کردند. این رویه طبق سیستم برتون وودز اجرا شد (در ادامه به آن می‌پردازیم) و همه بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف در سراسر جهان از طلا به عنوان ذخایر بین‌المللی خود استفاده کردند تا بتوانند ثبات مالی خود را تأمین کنند.
از این‌رو گفته میشود رابطه همبستگی طلا و دلار شکل گرفت. یعنی زمانی که ارزش دلار بالا میرود یا پایین میآید، بر روی قیمت طلا تاثیر می‌گذارد. اگرچه تا سال‌ها قیمت طلا با دلار همراهی می‌کرد، اما مدتی بعد رابطه آن‌ها معکوس شد.
به طوری که با کاهش قیمت دلار به یکباره قیمت طلا بالا می‌رفت. به عبارت دیگر، قیمت طلا به دلار معامله میشود و بنابراین وقتی ارزش دلار پایین میآید، یعنی سرمایهگذاران می‌توانند با دلار کمتر، طلای بیشتری بخرند. در همین مواقع فشار خرید ایجاد میشود و قیمت طلا را بالا می‌برد.
به طور کلی معکوس‌شدن رابطه طلا و دلار به عوامل زیر مربوط میشود:
عوامل سیاسی (مثل جنگ)
از زمان درگیری بین روسیه و اوکراین، سرمایهگذاران دارایی‌های پرریسک از جمله سهام را فروختند و در مقابل دارایی امن‌تر (یعنی طلا) را خریداری کردند. همین موضوع باعث افزایش تقاضا و بالا رفتن قیمت طلا شد. در همین زمان ارزش دلار آمریکا افت کرد.
سیاست‌های پولی و نرخ بهره
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر روی رابطه قیمت طلا و نرخ دلار سیاست‌های پولی و نرخ بهره است. اگر ایالات متحده نرخ بهره بالا را بالا ببرد، نشان می‌دهد شرایط اقتصادی در حال بهبود است و اعتماد مردم افزایش می‌یابد. در همین موقع دلار آمریکا نیز ارزش پیدا می‌کند و در مقابل قیمت طلا پایین میرود.
اما حالا اگر دولت فدرال سیاست کاهش نرخ بهره را پیش بکشد، معنای تنزل اقتصادی در این کشور است و در نتیجه ارزش دلار پایین میآید. پس سرمایهگذاران به جای خرید دلار، به سمت بازار طلا هجوم میبرند و قیمت آن بالا میرود.
میزان تقاضا و عرضه طلا
مصرف‌کنندگان طلا چهار گروه هستند که عبارتند از:
– کارگاه‌های جواهرسازی
- بخش تولیدی (از جمله تولید شیشه‌های رنگی و صنایع الکترونیک)
- بخش پزشکی و دندانپزشکی
- سرمایهگذاران از جمله دولت‌ها
هر چقدر نیاز این گروه‌ها به این فلز کمیاب بیشتر میشود، قیمت آن نیز افزایش می‌یابد. در مقابل قیمت دلار سیر نزولی می‌گیرد.
رابطه قیمت نفت با قیمت جهانی طلا
شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید بین نفت و طلا رابطه همبستگی مثبت برقرار است؛ زیرا نفت تورم را در قالب Cost Push Inflation (تورم ناشی از فشار هزینه‌ها) بالا می‌برد. به این صورت که مثلا اگر قیمت نفت بالا رود، قیمت طلا هم افزایش می‌یابد و در مقابل شاهد افت ارزش دلار آمریکا هستیم.
علاوه بر این، طلا و نفت در یک سبد کالا قرار می‌گیرد و وقتی سرمایهگذاران بزرگ بخواهند نفت را معامله کنند، طلا هم جزء نیازهای آن‌هاست. به این دلیل که طلا را ذخیره می‌کنند تا به محض افزایش قیمت نفت بتوانند با آن این کالا را خریداری کنند.
این موضوع بر روی رابطه قیمت طلا و نرخ دلار هم تاثیر مستقیم می‌گذارد.
تاثیر تورم
تاثیر نوسانات دلار آمریکا بر قیمت طلا هم یکی دیگر از عواملی است رابطه این دو را از هم دور یا به هم نزدیک می‌کند. برای مثال از پایان سال 2021 میزان تورم ایالات متحده افزایش یافته است. همین موضوع باعث شده تا قیمت طلا نیز بالا رود. زیرا سرمایهگذاران برای حفظ دارایی خود و جلوگیری از کاهش ارزش پولشان در مقابل تورم به سمت طلا رفته‌اند.
پس تورم از یکسو باعث کاهش ارزش دلار و از سوی دیگر باعث افزایش قیمت طلا شده است. حالا می‌توانید به راحتی تاثیر نوسانات دلار بر بازار طلا در سطح جهانی را به خوبی درک کنید.
رابطه معکوس در قیمت طلا و نرخ دلار
در بازارهای جهانی، ارزش‌گذاری براساس تبدیل طلا به دلار است. پس زمانی که قیمت دلار بالا می‌رسد، تقاضا برای خرید این ارز افزایش می‌یابد. در مقابل سرمایه‌گذارن از خرید طلا منصرف می‌شوند که در نهایت کاهش قیمت طلا را به دنبال دارد. بالعکس وقتی قیمت دلار پایین میآید، خریداران طلا نیز افزایش می‌یابد و همین موضوع قیمت این فلز گرانبها را بالا می‌برد.
آیا رابطه طلا و دلار همواره معکوس است؟
رابطه معکوس بین دلار و طلا در بیشتر مواقع معکوس است، اما پایدار نیست و گاهی هم رابطه همبستگی با هم دارند. برای مثال وقتی ریسک اقتصادی در سطح جهانی بالا میرود، همبستگی طلا و دلار اتفاق می‌افتد؛ چون هر دو به عنوان پناهگاه امن برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند و در نهایت قیمت هر دو با همدیگر بالا میرود.
به طور کلی عواملی مثل افزایش تقاضای طلا یا دلار، سیاست‌های پولی و تنش‌های سیاسی بر روی رابطه دلار و طلا تاثیر می‌گذارد.
آیا ممکن است قیمت دلار و طلا با یکدیگر افزایش پیدا کند؟
هنری یوشیدا، یکی از بنیانگذاران Rocket Dollar (شرکت مالی در ایالات متحده) به شدت معتقد است قیمت طلا و دلار آمریکا اغلب در جهت مخالف هم حرکت می‌کنند. او در توضیح این عقیده خود می‌گوید: «قوی‌تر شدن دلار آمریکا قیمت طلا را سرکوب می‌کند، در حالی که ضعیف شدن دلار باعث افزایش تقاضا برای طلا و در نتیجه افزایش قیمت این فلز میشود».
اما همان‌طور که گفتیم این رابطه معکوس مطلق و ثابت نیست و وقتی بی‌ثباتی مالی اتفاق بیفتد، طلا و دلار به عنوان دارایی امن محسوب میشود.
دولت‌ها بزرگترین مصرف‌کنندگان طلا هستند و از در شرایط رکود، ترجیح می‌دهند میزان ذخایر طلای خود را افزایش دهند. در کنار همین موضوع شاهد افزایش ذخایر دلار (برای تجارت بین‌الملل) نیز هستیم و در نتیجه رابطه طلا و دلار آمریکا در کنار هم رشد می‌کند.
تاریخچه رابطه طلا و دلار آمریکا
درست قبل از شروع جنگ جهانی اول بود که برخی از کشورها، برای مبادلات بین‌المللی، به جای طلا به سمت پول رفتند. چون پول در مقایسه با طلا، تجارت را آسانتر می‌کرد. در همین زمان سیستمی به نام Gold Standard شکل گرفت که سرآغاز رابطه دلار با طلا بود.
البته باید اشاره کنیم که در آن زمان هنوز خبری از دلار نبود و هر یک از کشورها تا پایان جنگ جهانی دوم، واحد پول خود را داشتند. اما بعد از جنگ جهانی دوم، دلار آمریکا به عنوان ارز بین‌المللی برای تبادلات بین‌المللی شناخته شد.
داستان از این قرار بود که به دلیل نبود یک پول رایج بین‌المللی، روابط تجاری بین کشورها مختل شد و اختلافات بالا گرفت. اما بعد از جنگ جهانی دوم، فرانکلین روزولت (رئیس‌جمهور ایالات متحده) به همراه وینستون چرچیل (نخست‌وزیر بریتانیا) برای جلوگیری از درگیری‌های اقتصادی پشت میز رایزنی نشستند.
نتیجه این مذاکرات، امضای قراردادهای برتون وودز بود که اعضا با لغو گمرک با پشتوانه طلا، موافقت و دلار را هم به عنوان ارز بین‌المللی انتخاب کردند. از همان زمان دلار به عنوان تنها ارز با پشتوانه طلا پذیرفته شد.
اما شرط اصلی این بود که همه کشورها موظف بودند پول خود را با طلا یا دلار مبادله کنند. در این مبادله قیمت هر اونس طلا هم 35 دلار تعیین شد.
رابطه معکوس بین طلا و دلار آمریکا از زمانی شروع شد که کشورها از استاندارد طلا در کنار دلار استفاده کردند. چرا که ارزش دلار با طلا گره خورده بود و هر دو گزینه برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌شدند. با افت ارزش یکی، تقاضا برای دیگری زیاد می‌شد و به این ترتیب رابطه معکوس بین دلار و طلا شکل گرفت.
بیشتر بخوانید : همبستگی شاخص داوجونز و قیمت جهانی طلا
رابطه طلا با دلار در ایران
هر آنچه که در دنیا در رابطه بین دلار و طلا اتفاق می‌افتد، در ایران متفاوت است. چون در کشور ما رابطه کالاها با فیات ارزهایی مثل دلار و یورو سنجیده میشود؛ بنابراین وقتی قیمت این ارزها بالا رود، شاهد افزایش قیمت کالاها و از جمله طلا هستیم.
پس با این حساب رابطه قیمت طلا و نرخ دلار در ایران دیگر معکوس نیست و کاملا با همدیگر افزایش می‌یابند. البته ممکن است در این بین به دلایل افزایش ناگهانی تقاضاها، شاهد حباب طلا (پیشی گرفتن قیمت طلا بیش از افزایش قیمت دلار) نیز باشیم. اما این حباب قیمتی بعد از چند هفته یا چند ماه شکافته میشود و قیمت طلا به دلار نزدیک میشود.
به طور کلی قیمت طلا در ایران تحت تاثیر نرخ دلار و قیمت جهانی این فلز است.
سوالات متداول
چرا در برخی دورهها، طلا در برابر دلار مقاومتر است؟
عواملی چون تورم بالا، بحرانهای منطقهای و یا افزایش تقاضا در سطح جهانی از جمله عواملی است که باعث مقاومت قیمت طلا در برابر دلار میشود.
چرا طلا و دلار رابطه معکوس دارند؟
چون طلا پشتوانه دلار است و به محض اینکه قیمت دلار پایین میآید، سرمایهگذاران به سمت طلا هجوم میبرند و قیمت آن بالا میرود.
