مارجین در فارکس، مانند اهرمی قدرتمند در دنیای معاملات است، که به شما امکان می‌دهد با سرمایه اولیه کم، موقعیت‌های معاملاتی بزرگتری را کنترل کنید. تصور کنید می‌خواهید ملکی گران‌قیمت بخرید، اما فقط بخشی از پول آن را دارید؛ مارجین دقیقا همین بخش کم از سرمایه موردنیاز شماست، که به شما امکان می‌دهد با واریز درصدی از ارزش کل معامله، به معاملات با حجم بالاتر دسترسی پیدا کنید. این سیستم، فرصت‌های سودآوری بالایی را به همراه دارد، اما باید به دقت و با آگاهی کامل از ریسک‌های مرتبط با آن مورد استفاده قرار گیرد. در این راهنما، به بررسی جامع مارجین، نحوه کارکرد آن و نکات کلیدی برای استفاده موفق از معاملات اهرمی در سال 2025 می‌پردازیم.
مارجین (Margin) در فارکس به زبان ساده
مارجین در فارکس را می‌توان به زبان ساده «وثیقه» یا «سرمایه اولیه مورد نیاز»، برای باز کردن یک معامله تعریف کرد. وقتی شما در فارکس معامله می‌کنید، در واقع تمام مبلغ معامله را پرداخت نمی‌کنید، بلکه بروکر یا همان کارگزار به شما اجازه می‌دهد، با قرار دادن درصدی از ارزش کل معامله به‌عنوان وثیقه، یک موقعیت معاملاتی را باز کنید.
این مبلغ بلوکه‌شده، تضمینی برای بروکر است، که اگر معامله شما وارد ضرر شود، بخشی از آن ضرر توسط این وثیقه پوشش داده‌شود. مارجین یک هزینه یا کارمزد نیست، بلکه پولی است که در حساب شما قفل می‌شود و پس از بستن معامله، آزاد شده و به موجودی قابل استفاده شما باز می‌گردد. این سیستم به معامله‌گران امکان می‌دهد با سرمایه‌ای کمتر، معاملات بزرگتری انجام دهند که به آن «معاملات اهرمی» گفته می‌شود.
تعریف مارجین و نحوه محاسبه آن
مارجین در فارکس به زبان ساده، پول نقدی است که شما به عنوان «وثیقه» نزد بروکر خود قرار می‌دهید، تا بتوانید معاملات بزرگتری را باز کنید. این مبلغ، که درصدی کوچک از ارزش کل معامله شماست، توسط بروکر مسدود می‌شود. هدف اصلی مارجین، پوشش بخشی از زیان‌های احتمالی شما در طول معامله است. محاسبه مارجین به حجم معامله و اهرم یا درصد مارجین مورد نیاز بروکر بستگی دارد.
فرمول محاسبه مارجین
فرمول اصلی محاسبه مارجین به شرح زیر است:
مارجین مورد نیاز = (حجم معامله × قیمت ورودی) / اهرم
به‌عنوان مثال، اگر شما می‌خواهید 0.1 لات (10,000 واحد) EUR/USD را با اهرم 1:200 و قیمت 1.1000 معامله کنید:
ارزش کل معامله برابر است با: 10,000×1.1000=11,000 دلار
مارجین موردنیاز برابر است با: 11,000/200=55 دلار
این بدان معناست که 55 دلار از حساب شما، برای باز کردن این معامله به‌عنوان مارجین بلوکه خواهد شد. هرچه اهرم بالاتر باشد، مارجین مورد نیاز کمتر است و برعکس.
تفاوت مارجین و لوریج (اهرم) در فارکس
لوریج در فارکس مثل یک «قرض» از بروکر شماست، که به شما اجازه می‌دهد با سرمایه اولیه بسیار کمتر از آنچه در واقع دارید، حجم‌های معاملاتی بزرگتری را کنترل کنید. تصور کنید یک اهرم دارید که به شما قدرت می‌دهد یک سنگ بزرگ را جابه‌جا کنید؛ لوریج هم دقیقا همین کار را در معاملات می‌کند.
مثلا اگر لوریج حساب شما 1:100 باشد، با 100 دلار سرمایه خود، می‌توانید معامله‌ای به ارزش 10,000 دلار انجام دهید. این ابزار به شما این فرصت را می‌دهد که از نوسانات کوچک بازار فارکس سودهای قابل‌توجهی کسب کنید، اما همانطور که پتانسیل سود را افزایش می‌دهد، می‌تواند ضررها را هم به همان نسبت بزرگتر کند.
لوریج به شما اجازه می‌دهد با سرمایه کم، حجم‌های معاملاتی بسیار بزرگتری را کنترل کنید. اما مارجین مبلغی از حساب شماست، که توسط بروکر به‌عنوان وثیقه برای باز کردن و نگهداری یک معامله خاص بلوکه می‌شود. لوریج بالاتر به معنای مارجین مورد نیاز کمتر برای همان حجم معامله است. درواقع لوریج ابزاری برای افزایش پتانسیل سود و زیان شما در معاملات است، درحالیکه مارجین تضمینی برای بروکر جهت پوشش ریسک موقعیت باز شما است. به بیانی دیگر؛ لوریج به شما قدرت می‌دهد؛ مارجین تضمینی است که بتوانید از آن قدرت استفاده کنید.
انواع مارجین در فارکس
انواع مارجین در فارکس عبارتنداز؛ مارجین موردنیاز، مارجین استفاده‌شده و مارجین آزاد.
مارجین مورد نیاز (Required Margin)
این مقدار پولی است، که برای باز کردن یک معامله باید در حساب خود داشته‌باشید. این مقدار به اندازه معامله (لات)، اهرم و نرخ ارز مربوطه بستگی دارد. مارجین موردنیاز مانند وثیقه عمل می‌کند، تا کارگزار مطمئن باشد که شما توانایی پوشش زیان احتمالی را دارید.
مارجین استفاده‌شده (Used Margin)
این مقدار مارجینی است، که در حال حاضر برای باز نگه داشتن معاملات فعال شما نزد بروکر قفل شده‌است. این مبلغ دیگر قابل استفاده برای معاملات جدید نیست، تا زمانیکه معامله بسته شود. به عبارتی این بخش موجودی حساب شما به‌عنوان تضمین برای معاملات باز در نظر گرفته شده‌است.
مارجین آزاد (Free Margin)
این مقدار پولی است، که پس از کسر مارجین استفاده شده از موجودی کل حساب باقی می‌ماند و برای باز کردن معاملات جدید یا پوشش ضررهای احتمالی قابل‌استفاده است. به‌عبارت ساده‌تر، این همان سرمایه در دسترس شما برای انجام معامله بیشتر است. اگر مارجین آزاد صفر یا منفی شود، ممکن است با کال مارجین یا بسته شدن اجباری معاملات مواجه شوید.
رابطه مارجین آزاد با مارجین کال (Margin Call)
مارجین آزاد، پولی است که در حساب شما قفل نشده و برای معاملات جدید یا تحمل ضرر قابل‌استفاده است. وقتی معاملات شما در ضرر قرار می‌گیرند، مارجین آزاد کاهش می‌یابد. اگر مارجین آزاد به سطح بحرانی برسد، بروکر اخطار مارجین کال را ارسال می‌کند. عدم تامین مارجین در پاسخ به این اخطار، منجر به بسته شدن اجباری معاملات (استاپ اوت) می‌شود. بنابراین، مارجین آزاد بیشتر، احتمال مارجین کال را کاهش می‌دهد.
مارجین کال (Margin Call) و استاپ اوت (Stop Out) چیست؟
مارجین کال یک اخطار از بروکر است، که نشان می‌دهد موجودی حساب شما برای پوشش معاملات بازتان کافی نیست و باید سرمایه بیشتری واریز کنید. استاپ اوت هم زمانی اتفاق می‌افتد که بروکر به‌طور خودکار، معاملات زیان‌ده شما را می‌بندد تا از منفی شدن حساب و ضرر بیشتر جلوگیری کند. درحقیقت استاپ اوت مرحله‌ای جدی‌تر پس از مارجین کال است و به معنای لیکوئید شدن اجباری پوزیشن‌هاست.
دلایل فعال شدن مارجین کال
مارجین کال به علت نوسانات شدید بازار، کاهش شدید موجودی، استفاده بیش‌از حد از اهرم و نداشتن مارجین آزاد فعال می‌شود.
نوسانات شدید بازار
نوسانات شدید بازار می‌توانند به سرعت اکوئیتی حساب شما را کاهش دهند و ریسک مارجین کال را به شدت بالا ببرند. اگر بازار به سرعت خلاف جهت پوزیشن‌های شما حرکت کند، ضررها انباشته شده و مارجین آزاد شما به سرعت از بین می‌رود. این امر به‌ویژه در زمان انتشار اخبار مهم اقتصادی یا رویدادهای غیرمنتظره که منجر به حرکات قیمتی ناگهانی می‌شوند، صادق است.
کاهش شدید موجودی حساب به‌دلیل ضرر معاملات باز
اگر زیان‌های معاملات باز به حدی برسد که موجودی حساب نتواند مارجین استفاده‌شده را پشتیبانی کند، مارجین کال فعال می‌شود.
استفاده بیش‌از حد از اهرم
اهرم بالا باعث می‌شود با حرکت کوچک بازار زیان بزرگی ایجاد شود، و زودتر به سطح مارجین کال برسید.
نداشتن مارجین آزاد کافی
وقتی مارجین آزاد به صفر یا نزدیک آن می‌رسد و قیمت بازار برخلاف پوزیشن حرکت می‌کند، بروکر هشدار یا مارجین کال صادر می‌کند.
تفاوت مارجین کال و استاپ اوت
مارجین کال یک اخطار اولیه از بروکر است، که نشان می‌دهد موجودی حساب شما برای حفظ معاملات بازتان کافی نیست و نیاز به تزریق سرمایه جدید دارید. این هشدار به شما فرصت می‌دهد تا با واریز وجه یا بستن بخشی از پوزیشن‌ها، وضعیت را اصلاح کنید. اما استاپ اوت مرحله بعدی و نهایی است که در صورت عدم پاسخ به مارجین کال و ادامه کاهش مودجه، بروکر به‌صورت خودکار معاملات زیان‌ده شما را می‌بندد. هدف استاپ اوت، جلوگیری از منفی شدن حساب شما و حفاظت از بروکر در برابر ضرر است.
راه‌های جلوگیری از مارجین کال
برای جلوگیری از مارجین کال، مدیریت سرمایه و ریسک شما حرف اول را می‌زند. همیشه حجم معاملاتتان را متناسب با موجودی حسابتان انتخاب کنید و از اهرم بیش‌از حد دوری کنید. قرار دادن حد ضرر (Stop Loss)، برای محدود کردن زیان‌ها و همچنین نظارت مداوم بر مارجین آزاد حسابتان، از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام دهید، تا در دام مارجین کال نیفتید.
محاسبه مارجین در فارکس - مثال عملی
مارجین در فارکس، درصدی از کل ارزش معامله است، که بروکر برای باز نگه داشتن پوزیشن شما مسدود می‌کند. این مقدار با تقسیم کل ارزش معامله بر لوریج حساب شما محاسبه می‌شود. به‌عنوان مثال، برای خرید 1 لات (100,000 واحد) جفت ارز (EUR/USD) با لوریج 1:100، مارجین مورد نیاز 1,000 یورو (100,000 / 100) خواهد بود.
محاسبه مارجین برای جفت‌ارزهای مختلف (EUR/USD, GBP/JPY)
مارجین مورد نیاز برای یک معامله به حجم آن، نرخ جفت‌ارز و لوریج حساب شما بستگی دارد. برای مثال در جفت ارز (EUR/USD) با لوریج 1:100 و حجم 1 لات (100,000 واحد)، مارجین برابر است با قیمت فعلی ضربدر 100000 تقسیم بر 100. درحالیکه در جفت ارز (GBP/JPY)، با همان حجم و لوریج، به دلیل بالاتر بودن قیمت هر واحد GBP در برابر ارز پایه حساب شما مثلا USD یا EUR، مارجین مصرفی بالاتری نیاز خواهد بود.
تاثیر لوریج بر مارجین مورد نیاز
لوریج ابزاری است که به شما امکان می‌دهد با سرمایه کمتر، حجم معاملات بزرگتری را کنترل کنید. هرچه نسبت لوریج بالاتر باشد (مثلا 1:500)، مارجین کمتری برای باز کردن همان حجم معامله نیاز خواهید داشت. این بدان معناست که اهرم بالا می‌تواند مارجین آزاد بیشتری را در حساب شما حفظ کند و فضای بیشتری برای نوسانات بازار فراهم آورد، اما در عین حال ریسک ضررهای بزرگتر را هم افزایش می‌دهد.
مقایسه لوریج 1:100 با 1:500
با لوریج 1:100، برای باز کردن یک معامله 1 لاتی، 1 درصد از ارزش کل معامله به‌عنوان مارجین بلوکه می‌شود. در مقابل، با لوریج 1:500، تنها 0.2 درصد از ارزش کل معامله به‌عنوان مارجین نیاز است. این تفاوت قابل‌توجه به معامله‌گر با لوریج 1:500 اجازه می‌دهد تا با همان میزان سرمایه، 5 برابر حجم بیشتری معامله کند یا مارجین آزاد بسیار بیشتری داشته‌باشد. با این حال، ریسک ضرر در لوریج بالاتر به مراتب بیشتر است.
مدیریت ریسک در معاملات مارجینی
مدیریت ریسک در معاملات مارجینی برای حفظ سرمایه شما حیاتی است. با توجه به اهرمی که بروکرها ارائه می‌دهند، نوسانات کوچک بازار می‌توانند تاثیر بزرگی بر حساب شما داشته‌باشند.
تعیین حجم معامله بر اساس مارجین
برای جلوگیری از ریسک‌های بزرگ، هرگز بیش‌از حد اهرم معامله نکنید. حجم معامله شما باید با سرمایه موجود و مارجین آزاد حسابتان متناسب باشد، تا در برابر حرکات ناگهانی بازار محافظت شوید.
استفاده از ماشین‌حساب مارجین بروکرها
بسیاری از بروکرها ماشین‌حساب مارجین ارائه می‌دهند، که به شما کمک می‌کند مارجین مورد نیاز برای حجم‌های مختلف معامله را محاسبه کنید. استفاده از این ابزار قبل از باز کردن هر پوزیشن، برای برنامه‌ریزی دقیق ریسک ضروری است.
تنظیم حد ضرر (Stop-Loss) برای کاهش ریسک
قرار دادن حد ضرر در هر معامله‌ای که باز می‌کنید، یک استراتژی کلیدی برای مدیریت ریسک است. این ابزار به شما کمک می‌کند تا میزان حداکثر ضرر احتمالی را از پیش تعیین کرده و از ضررهای بزرگ و غیرمنتظره جلوگیری کنید.
مزایا و معایب معاملات مارجینی
معاملات مارجینی امکان انجام معاملات بزرگ با وجود سرمایه کم را فراهم می‌کند، اما ریسک بالایی دارد که مارجین کال یکی از آنهاست.
مزایای استفاده از مارجین (سود بیشتر، نقدشوندگی بالا)
استفاده از مارجین به شما امکان می‌دهد با سرمایه کمتر، حجم معاملات بزرگتری را کنترل کنید، که به‌طور بالقوه می‌تواند سود شما را افزایش دهد. همچنین، معاملات مارجینی به دلیل استفاده گسترده در بازارهای مالی، معمولا از نقدشوندگی بالایی برخوردارند و به شما اجازه می‌دهند به سرعت وارد یا خارج از موقعیت‌های معاملاتی شوید.
معایب مارجین (ریسک بالای ضرر، احتمال کال مارجین)
با وجود مزایا، مارجین ریسک بسیار بالایی دارد. اهرم بالا می‌تواند ضرر شما را به شدت افزایش دهد و سرمایه‌تان را سریع‌تر از آنچه فکر می‌کنید، از بین ببرد. همچنین، خطر کال مارجین و بسته شدن اجباری پوزیشن‌ها در صورت کاهش موجودی حساب، یکی از بزرگترین معایب و نگرانی‌ها در معاملات مارجینی است.
مقایسه مارجین در فارکس با سایر بازارها
مارجین در فارکس اغلب اهرم‌های بالاتری را نسبت به بازارهای سهام و ارز دیجیتال ارائه می‌دهد، که امکان کنترل موقعیت‌های بزرگتر با سرمایه اولیه کمتر را فراهم می‌کند.
مارجین در فارکس vs. ارز دیجیتال
در فارکس، مارجین به‌عنوان وثیقه برای استفاده از اهرم بالا و معامله با حجم‌های بزرگتر استفاده می‌شود. اهرم‌های بسیار بالا (مانند ۱:۵۰۰ یا ۱:۱۰۰۰) در فارکس رایج‌تر هستند، که امکان کنترل موقعیت‌های بزرگ با سرمایه اولیه کم را فراهم می‌کنند. در بازار ارز دیجیتال، معاملات مارجین هم وجود دارد، اما معمولا اهرم‌های پایین‌تری (مثلا تا ۱:۱۰۰) ارائه می‌شود. به دلیل نوسانات شدیدتر ارزهای دیجیتال، معامله مارجین در این بازار ریسک بالاتری دارد.
مارجین در فارکس vs. سهام
بازار فارکس به دلیل نقدینگی بالا و اهرم‌های قابل‌توجه، امکان معامله با مارجین را به شکل گسترده فراهم می‌کند. این امر به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با سرمایه‌گذاری نسبتا کم، موقعیت‌های بزرگتری را باز کنند. در بازار سهام، معاملات مارجین هم وجود دارد، اما میزان اهرم معمولا کمتر از فارکس است و قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای آن اعمال می‌شود. ریسک نوسانات قیمت سهام و نیاز به تحلیل‌های بنیادی دقیق‌تر، استفاده از مارجین را در این بازار متفاوت می‌کند.
سوالات متداول
آیا مارجین در فارکس همان ودیعه است؟
بله، مفهوم مارجین در فارکس و ارزهای دیجیتال مشابه است، اما شرایط استفاده قوانین و میزان ریسک آن در هر بازار متفاوت است.
حداقل مارجین برای شروع فارکس چقدر است؟
برای شروع معاملات در بازار فارکس، حداقل مارجین موردنیاز به عوامل مختلفی بستگی دارد، ازجمله میزان اهرم ارائه‌شده توسط بروکر، حجم معاملات و نوع حساب.
آیا معامله با مارجین برای مبتدیان مناسب است؟
خیر معامله با مارجین برای مبتدیان مناسب نیست چون ریسک بالایی دارد.
